Wspomnienie matki

Tomik poetycki zatytułowany "Matka odchodzi" został nagrodzony w 1999 roku Śląskim Wawrzynem Literackim, natomiast rok później uhonorowano go literacką Nagrodą Nike. Tadeusz Różewicz, polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta. Znany przede wszystkim z trudnych, ale głębokich poezji moralizatorskich traktujących o świecie współczesnym. Do lat 60. XX wieku pisał także o wojnie. Doświadczenia z lat 1939-1945 oraz obserwacje powojennego świata sprawiają, że liryka Różewicza jest przesycona pesymizmem oraz smutną diagnozą ludzkiej egzystencji.

"Matka odchodzi" to tomik, który poeta napisał mając już niespełna 80 lat. Może to świadczyć o tym, że Różewicz w dalszym ciągu nie może pogodzić się ze śmiercią matki.
A być może jest to utwór, który miał pomóc mu przygotować się do ponownego spotkania
z rodzicielką. Jest to jednak bez wątpienia wzruszający i wyśmienity obraz więzi łączących syna z matką. Tomik zawiera zbiór wierszy poświęconych wyłącznie rodzicom poety, fragmenty dziennika Różewicza, z których dowiadujemy się o jej chorobie i śmierci, a przy tym o nastrojach młodego poety. Zamieszczone są krótkie teksty wspomnieniowe autorstwa Stefanii Różewicz oraz jednego z braci. Pojawiają się także fotografie członków rodziny, które stwarzają niepowtarzalny klimat tego tomiku. Mamy tu więc do czynienia z utworem głęboko wchodzącym w uczucia poety. Poznajemy tak ważne dla autora "Kartoteki" wspomnienia, w których pojawia się ukochana osoba.

Tomik ten dziwi, a w szczególności tych, którzy znali wcześniejszą poezję Różewicza. Nigdy wcześniej nie był tak skory do ukazywania swojego prawdziwego „ja”. Tutaj, wprost przeciwnie. Odkrywa najpiękniejsze i najtrudniejsze chwile związane z osobą matki. Wprowadza jej wspomnieniowe zapiski dotyczące życia na wsi, które zadziwiają, a w pewnym momentach nawet elektryzują. Smutne są zwierzenia młodego poety dotyczące niemocy twórczej. Z jednej strony, potrzeba odpoczynku, z drugiej cierpiąca matka, której każde dziecko winne jest towarzyszyć. Kochający syn wybiera cierpienie razem z matką - wstrząsające i wzruszające. Jest w ten sposób przedstawiona zamiana ról. Małym bezbronnym Tadziem opiekowała się matka, zaś kiedy ona zachorowała na raka, Tadeusz do końca był przy rodzicielce. W pewien sposób Różewicz moralizuje a przede wszystkim pokazuje jak powinniśmy zachowywać się wobec rodziców. Uczy nas na swoich błędach, przez które teraz bardzo cierpi. Przeżywa to, że nie dotrzymał obietnicy danej matce, nie zabrał jej do Krakowa, ani nad morze. Rodzice to jedyne osoby, które szczerze nas kochają i poświęcają całe życie, aby wpajać ważne wartości, wychowywać.

Najwyższy czas aby wyjaśnić sobie czym jest ten tomik. Na pewno jest to kolaż różnych gatunków literackich, wprowadzający różnorodność. Przypomina tren żałobny, ale czy rzeczywiście nim jest? Uważam, że nie do końca jest to trafna klasyfikacja. Przede wszystkim tren jest to utwór lamentacyjny i płaczliwy, a tomiku Różewicza nie możemy tak scharakteryzować – byłby to wielki błąd. "Matka odchodzi" przyciąga tym właśnie, że poeta nie lamentuje, nie płacze i nie jest rozżalony. Przedstawia czytelnikowi obraz matki takiej, jaką on ją zapamiętał – dobrą, kochającą i godnie znoszącą cierpienie. Magia utworów Różewicza polega na tym, że sprawy intymne i delikatne poruszane przez poetę, stają się uniwersalne i dotyczące każdego.

Tomik poetycki "Matka odchodzi" to cudowna opowieść o szczerych i silnych uczuciach, którymi potrafią obdarzyć nas tylko rodzice. Tomik jest subtelny i delikatny. Pobudza do refleksji i wyciszenia. Wzrusza. Chwyta za serce, ponieważ przedstawione historie są jak najbardziej prawdziwe. W polskiej literaturze mamy kilku poetów, którzy poświęcali swoje utwory matkom, jednak w moim przekonaniu tomik Różewicza jest najpiękniejszy a zarazem przygnębiający. Z tej lektury każdy powinien wynieść to, że rodzina to wartość, która jest w życiu najważniejsza.