Dziewięciorozdziałowy Pamiętnik starego subiekta pełni w utworze Lalka ogromną rolę. Dzięki informacjom w nim zawartym Prus nakreśla tło polityczno-społeczne ówczesnej Warszawy i Europy, odsłania Ignacego Rzeckiego takiego, jakim był rzeczywiście, wprowadza głos komentujący wydarzenia, sytuacje o bohaterów, które trzecioosobowy, przeważający w powieści (...)