Ignacy Krasicki, Monachomachia i Antymonachomachia, oprac. Zbigniew Goliński, BN I 197, 1969. WSTĘP I. Poemat kontrowersji. - centrum najpłodniejszego autorsko i wydawniczo pięcioleci poety: „Myszeis” 1775 r., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” 1776 r., „Pan Podstoli” część I, 1778 r., „Monachomachia” 1778 r., „Bajki” i „Satyry” 1779 r., „Sol(...)

Twórczość Ignacego Krasickiego to przede wszystkim walka z ciemnym, zabobonnym i konsumpcyjnie nastawionym do życia społeczeństwem, szczególnie zaś z krótkowzroczną szlachtą i zacofanym klerem. „Książę poetów”, sam będąc duchownym, znał życie klasztorne niejako od kulis i doskonale zdawał sobie sprawę z ułomności stanu, do którego należał. Osiemnastowi(...)

Utwór został napisany z okazji pierwszego lotu balonem nad Warszawą, ma więc charakter okolicznościowy. Ponadto, jest on przykładem liryki sytuacyjnej - znajdziemy w nim wiele czasowników i namiastkę fabuły. W wierszu podmiot liryczny nie ujawnia się, lecz zręcznie kryje za opisywanymi zdarzeniami. Odę otwiera rozbudowana peryfraza nieba, gdzie można od(...)

Franciszek Ksawery Dmochowski, Sztuka rymotwórcza, oprac. Stanisław Pietraszko, BN I 158, 1956. WSTĘP motto: „Sztukę poetycką można określić jako zbiór przepisów naśladowania natury w spo-sób odpowiadający tym, dla których tworzy się to naśladowanie” (z Encyklopedii Diderota). I. W szkole „dobrego myślenia”. - „Stanisław Konarski – na czele odrodzonej(...)

Jonatan Swift, Podróże Gulliwera przekład anonima z roku 1784, z oryginałem porównał, uwspółcześnił i wstępem poprzedził Jan Kott, Warszawa 1956. I. Wstęp. (cytaty) - najważniejsze książki angielskiego oświecenia: „Robinson Cruzoe” Daniela Defoe 1719 i „PG” Swifta 1726, społeczne dzieje Anglii sprzed rewolucji przemysłowej XVIII, Wolter dał trzeci ob-(...)

Ignacy Krasicki, Bajki, oprac. Zbigniew Goliński, BN I 220, 1975. WSTĘP I. Sytuacja bajki w literaturze oświecenia. - gatunek ogólnie uznany i szeroko rozpowszechniony. - Konarski – wykorzystanie bajki (dydaktyzm) w zreformowanym szkolnictwie. - bajka jako wypowiedź parenetyczna i pouczająca, perswazyjna i umoralniająca; celem bajki było wychowywanie i(...)

Julian Ursyn Niemcewicz, „Powrót posła. Komedia w trzech aktach” oraz wybór bajek politycznych, oprac. Zdzisław Skwarczyński, wyd. 9, BN I 4, 1981. WSTĘP I. Młodość i szkoła życia w magnackiej służbie. 1. Narodziny „Powrotu posła”. - utwór najprawdopodobniej zaczęty został w początkach października, przed powziętą ostate-cznie 18,10,1790 r. uchwałą o p(...)

Ignacy Krasicki, Satyry cz. I, [w:] tenże, Satyry i listy, oprac. Zbigniew Goliński, wstęp Józef Tomasz Pokrzywniak, wyd. 2 zm., BN I 169, 1958. WSTĘP I. „Bez cudzej szkody”. - satyry cz. I – 1779 r. - bez nazwisk (zgodnie z Naruszewiczem i Dmochowskim) kierowany motywacjami etycznymi, doktryna specyficzna dla Polski. - utożsamiał satyrę (walczy z ogó(...)

Franciszek Karpiński, Poezje wybrane, oprac. Tomasz Chachulski, wyd. 2 zm., BN I 89, 1997. WSTĘP I. Biografia i autobiografia. - ur. 04,10,1741 r. w Hołoskowie, na Pokuciu, Rozalia ze Spendowskich + Jędrzej. - 1750-1758 nauka w kolegium jezuickim, młodzieńcza miłość do Marianny Brösell, córki kapi-tana wojsk saskich; Karpiński skłonił ją do wyj(...)

Jan Jakub Rousseau, Wyznania (wybór), przeł. Tadeusz Żeleński (Boy), oprac. Ewa Rzadkowska (wybór rozdziałów) WSTĘP (cytaty). - od momentu decyzji napisania tego szczególnego życiorysu nie odstępuje Jana Jakuba myśl o własnej inności oraz o różnicy, jaka będzie dzieliła Wyznania i tak poczytne wówczas pamiętni-ki, nie mówiąc już o całej przeobf(...)