Opcja niemiecka

Piotr Zychowicz

[zmień okładkę]

„Opcja niemiecka” należy do książek, o których głośno robi się na długo przed premierą. Tym razem jednym z powodów była okładka i zmieniający się podtytuł pracy. Wydawca w sierpniu br. opublikował zapowiedź wydawniczą, w której dół okładki straszył podtytułem: „Czyli jak Polacy kolaborowali z III Rzeszą podczas II wojny światowej”. Okładka w tej wersji prezentowana była przez niektóre księgarnie internetowe jeszcze w chwili pisania recenzji. Nad zacytowanym tekstem górowało zdjęcie, na którym Hermann Göring wita się z jednym z polskich oficerów. Zdjęcie – to samo w ostatecznej wersji okładki – wykonano na przełomie stycznia i lutego 1939 roku w Berlinie, gdzie odbywały się Międzynarodowe Zawody Hippiczne. Polscy oficerowie uwiecznieni na fotografii to Janusz Komorowski i Kazimierz Szosland, odnoszący w latach międzywojennych poważne sukcesy w jeździectwie.
„Opcja niemiecka” - czyli co?
Całe szczęście dla tej książki i dla jej autora, że wydawca poszedł po rozum do głowy i w ostatniej chwili zmienił podtytuł, na kilometr pachnący manipulacją. Dość powiedzieć, że podtytułem sugerującym kolaborację opatrzono zdjęcie wykonane przed wojną, kiedy spotkania polskich i niemieckich oficerów, chociażby na zawodach hippicznych, były czymś równie normalnym jak dzisiaj mecz naszych siatkarzy z Rosjanami. Wyrażana w ten sposób sugestia, że kolaborantami byli ci konkretni oficerowie, mogła znaleźć finał w sądzie. Podtytuł zmieniono na: „Czyli jak polscy antykomuniści próbowali porozumieć się z III Rzeszą”. Niesmak zniknął, ale wątpliwości pozostały, ponieważ Zychowicz o oficerach ze zdjęcia w książce nie wspomina ani słowem – z tego prostego powodu, że „opcji niemieckiej” nie reprezentowali oni w najmniejszym stopniu. Szkoda, że autor nie poszukał fotografii wykonanej podczas wojny, a nie przed nią, bardziej wpisującej się w temat pracy i być może przedstawiającej rzeczywiste dramatis personae.

Zobacz też:
Piotr Zychowicz – „Pakt Ribbentrop-Beck”
Piotr Zychowicz – „Obłęd 44”
Piotr Zychowicz: podczas wojny rząd lekkomyślnie szafował polską krwią! – wywiad z autorem
Zychowicz zaczyna od rozróżnienia kolaboracji ideologicznej i pragmatycznej. Pierwsza jest wynikiem identyfikacji z ideami najeźdźcy, druga wynika jedynie ze zdroworozsądkowej kalkulacji, pozostając ukierunkowaną na ochronę współobywateli przed terrorem okupanta. Obie wyrażają się we współpracy z wrogiem, kolaboracja pragmatyczna nie jest jednak działaniem na szkodę rodaków.

Właśnie takie motywacje przypisuje Zychowicz bohaterom swojej pracy, będącej zbiorem kilkudziesięciu tekstów o ludziach, których połączył wspólny mianownik: szukanie dróg porozumienia z niemieckim okupantem w celu ratowania narodowej substancji od zagłady. Inicjatywy te wychodziły z bardzo różnych środowisk, przebiegały na różnorodnych poziomach i w rozmaitych sferach. Autor opisuje dyplomatyczne próby porozumienia, dokonywane przez Władysława Studnickiego, Janusza Radziwiłła, Adama Ronikiera, Jana Szembeka czy Józefa Mackiewicza. Pięć rozdziałów poświęca domniemanej operacji, w której uczestniczyć mieli Edward Rydz-Śmigły, Leon Kozłowski i organizacja „Muszkieterowie”. Pisząc o latach 1943–44, Zychowicz analizuje kooperację niektórych formacji AK (oddziały porucznika „Góry”, podporucznika „Ragnera” i rotmistrza „Lecha”) z Niemcami na Kresach. Dzięki niemieckim dostawom broni polska partyzantka mogła na tych terenach chronić ludność przed okrucieństwem bolszewickich band. Autor nie zapomniał o niezwykle ciekawej historii „Toma” i Brygady Świętokrzyskiej. Nie zabrakło analizy prób kolaboracji ideologicznej w wykonaniu Narodowej Organizacji Radykalnej czy organizacji „Miecz i Pług”.

Czytaj więcej: https://histmag.org/Piotr-Zychowicz-Opcja-niemiecka-recenzja...
[edytuj opis]

Przewiń: [] []