Anna Świrszczyńska

Anna Świrszczyńska (ur. 7 lutego 1909 w Warszawie, zm. 30 września 1984 w Krakowie) - polska poetka, dramatopisarka, prozaik, autorka wielu utworów dla dzieci i młodzieży. Córka Jana Świerczyńskiego i Stanisławy z Bojarskich (Świrszczyńska – to błędny, ale nigdy nie sprostowany, zapis jej nazwiska w księdze metrykalnej); od najmłodszych lat żyła w bliskim kontakcie ze sztuką. Jej ojciec był artystą malarzem, rzeźbiarzem i etnografem. Po ukończeniu gimnazjum Janiny Tymińskiej w Warszawie i zdaniu matury (1927) Świrszczyńska rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Na planowane studia artystyczne nie miała środków finansowych – Jan Świerczyński tworzył głównie monumentalne kompozycje historyczne, na które trudno mu było znaleźć nabywców, dlatego rodzina żyła bardzo skromnie. Poznane podczas nauki piękno i bogactwo ojczystego języka (zwłaszcza staropolszczyzny) skłoniło Świrszczyńską do samodzielnych prób poetyckich. W 1930 w piśmie Płomyk opublikowano jej wiersz zatytułowany Śnieg. Za swój właściwy debiut Świrszczyńska uważała jednak wiersz Południe wydrukowany w 1934 na łamach Wiadomości Literackich (zdobyła nim I nagrodę w Turnieju Młodych Poetów). Dwa lata później, w 1936, została członkiem Związku Literatów Polskich . W tym też czasie rozpoczęła, kontynuowane niemal przez całe życie, pisanie utworów przeznaczonych dla dzieci (z początku również wspólnie z Janiną Porazińską). W latach 1936–1939 pracowała w Związku Nauczycielstwa Polskiego, jako redaktorka Małego Płomyczka. Publikowała w pismach dla dzieci i młodzieży wydawanych przez ZNP, czyli właśnie w Małym Płomyczku, Płomyku, Płomyczku oraz w Kurierze Warszawskim Dzieciom i tygodniku Pion. W 1936 wzięła udział w strajku nauczycieli, protestujących przeciw zawieszeniu działalności Zarządu Głównego ZNP (powodem takiej decyzji władz państwowych było propagowanie komunizmu i państwa sowieckiego w jednym z numerów Płomyka). W 1936, nakładem własnym autorki, ukazała się pierwsza książka poetki: Wiersze i proza. Podczas okupacji przebywała w Warszawie. Praca w dotychczasowym charakterze była niemożliwa więc pisarka podejmowała różne prace zarobkowe. Zatrudniona była jako sprzedawczyni, salowa w szpitalu, kelnerka w cukierni czy roznosicielka pieczywa. Nie przerwała jednak twórczości literackiej. W 1942 uznanie (i nagrodę) zdobył jej wiersz pt. Rok 1941, a w 1943 powstał jeden z najlepszych jej utworów scenicznych: oparty na motywach antycznych dramat pt. Orfeusz. Sztuka ta zdobyła II nagrodę w konkursie literackim zorganizowanym przez warszawskie podziemie kulturalne, w którego życiu brała Świrszczyńska czynny udział: publikowała w konspiracyjnych pismach i wydawnictwach, wydała kolejną książeczkę dla dzieci, a w planach miała napisanie cyklu powieści historycznych dla młodzieży. Już po wojnie ukazał się jednak tylko pierwszy z zamierzonych tomów: Arkona – gród Świętowita, o walce plemion słowiańskich z Germanami. Przeważająca większość jej tekstów przeznaczonych dla młodego czytelnika to wierszem pisana polska historia i polskie legendy historyczne. W Powstaniu Warszawskim Świrszczyńska brała udział jako sanitariuszka. Po upadku powstania udało jej się przedostać do Sochaczewa, skąd – na początku 1945 – wyjechała do Krakowa, gdzie mieszkała już do końca życia. W Krakowie powróciła do pracy literackiej: drukowała w wielu pismach (m.in. w Dzienniku Polskim, Iskierkach, Świerszczyku, Tygodniku Powszechnym), współpracowała z Polskim Radiem, które nadawało audycje i słuchowiska jej autorstwa, pisała też scenariusze filmów animowanych. W latach 1946–1950 pracowała jako kierownik literacki Państwowego Teatru Młodego Widza w Krakowie. Teatr ten był jej ostatnim pracodawcą. Od 1951 już całkowicie poświęciła się twórczości literackiej. W 1953 wyszła za mąż za aktora Jana Adamskiego, z którym miała córkę Ludmiłę. W 1968 rozwiodła się. Drugi tom jej poezji – Liryki zebrane ukazał się dopiero dwadzieścia dwa lata po debiutanckim: w 1958. Świrszczyńska włączyła do niego wiersze powstałe w różnych latach, w tym z okresu wojny i na temat wojny. W latach 60. do 80. publikowała swoje utwory m.in. w Płomyku, Poezji, Literaturze, Kulturze czy Szpilkach. Ukazało się sześć nowych tomów poezji (w tym tak znaczące jak Jestem baba – w 1972 czy Budowałam barykadę z 1974) oraz kilka wyborów z dotychczasowego dorobku. Jej działalność twórcza była zauważana: za utwory przeznaczone dla dzieci i młodzieży otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1973), w 1976 za upowszechnianie kultury wręczono jej nagrodę m. Krakowa. Odznaczono ją Krzyżem Kawalerskim (1957) i Krzyżem Oficerskim (1975) Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
[edytuj opis]

Przewiń: [] []

Najwyżej oceniane książki autora

Jestem baba

Orfeusz. Sztuka w trzech aktach

Królewna Wanda

Budowałam barykadę

Czarodziejskie słowa

Zobacz wszystkie książki

Najpopularniejsze cytaty z książek autora

Jestem baba

"Jak szeroki jest ten tapczan,
pomieściło się na nim
takie szczęście"

Dodał: shczooreczek Dodano: 01 XII 2010 (ponad 13 lat temu)

+1 0

Jestem baba

"kąpię się w wannie twojego zachwytu
twój zachwyt
mnie stworzył"

Dodał: shczooreczek Dodano: 01 XII 2010 (ponad 13 lat temu)

+1 0

Jestem baba

"Zajadam z zachwytem
swoją kromkę szczęścia.
Śpiąc nawet
trzymam ją mocno w ręku..
Moje sny są puszyste
jak słońce,
z którego ubito pianę.
Budzę się
z twoimi rękami na szyi."

Dodał: shczooreczek Dodano: 01 XII 2010 (ponad 13 lat temu)

0 0

Zobacz więcej cytatów